Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας οι Έλληνες επαναστάτησαν πολλές φορές για να απελευθερωθούν.Τα επαναστατικά κινήματα, πριν από την επανάσταση του 1821, υπολογίζονται πάνω από 40. Όλα όμως αυτά τα επαναστατικά κινήματα απέτυχαν για δύο κυρίως λόγους:
Είχαν τοπικό χαρακτήρα και ήταν ανοργάνωτα.Στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας επαναστατικά κινήματα που κατέληξαν σε αποτυχία διαδραματίστηκαν στη Μάνη και στην Ήπειρο.
1. Στη ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 ο τουρκικός στόλος καταστράφηκε ολοκληρωτικά από το συμμαχικό στόλο των Ευρωπαίων, στον οποίο συμμετείχαν και ελληνικά πλοία.
2. Αργότερα το 1611 στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο εκδηλώθηκε ένα επαναστατικό κίνημα με αρχηγό τον επίσκοπο Διονύσιο Φιλόσοφο ή όπως ονομάστηκε κατόπιν, λόγω της αποτυχίας του κινήματος, Σκυλόσοφος. Αυτός συγκέντρωσε χίλιους αγρότες, βάδισε εναντίον των Ιωαννίνων και πυρπόλησε το διοικητήριο του πασά, αλλά με την αντεπίθεση των Τούρκων, οι επαναστάτες διαλύθηκαν, ο Διονύσιος αιχμαλωτίστηκε και θανατώθηκε με μαρτυρικό τρόπο (τον έγδαραν ζωντανό στα μπουντρούμια του κάστρου των Ιωαννίνων).
Η φυλακή όπου βρήκε μαρτυρικό θάνατο ο Διονύσιος Φιλόσοφος.
3. Στα 1770 οι φιλόδοξοι αδελφοί Γκριγκόρι, Αλεξέι και Φιόντορ Ορλώφ, εγκαταστάθηκαν κρυφά στη Βενετία και άρχισαν τις συνεννοήσεις με τους Έλληνες που ζούσαν στην ιταλική πόλη και τους πράκτορές τους, οι οποίοι πηγαινοέρχονταν στην Ήπειρο, στη Μακεδονία και στην Πελοπόννησο για να ξεσηκώσουν τους Έλληνες.
Η εξέγερση γενικεύτηκε σε πολλές επαρχίες της Πελοποννήσου (Κορινθία, Αργολίδα, Κυπαρισσία, Αχαΐα), αλλά και σε άλλες ελληνικές περιοχές. Οι επιχειρήσεις ωστόσο γρήγορα εξελίχθηκαν σε άγριες λεηλασίες και σφαγές αμάχων και η τελική, κρίσιμη αναμέτρηση των χριστιανών με τους Τούρκους έληξε με την καταστροφή των ελληνικών και ρωσικών στρατευμάτων.
Γρηγόριος Ορλώφ
Ο Αλεξέι Ορλώφ και οι συνεργάτες του δεν μπορούσαν όμως να επιστρέψουν στη Ρωσία χωρίς κάποια εντυπωσιακή νίκη. Άρχισαν λοιπόν τη συστηματική καταδίωξη του τουρκικού στόλου στο Αιγαίο, η οποία κατέληξε στη μεγάλη, νικηφόρα για τους Ρώσους, ναυμαχία του Τσεσμέ (4 Ιουλίου 1770), μεταξύ Χίου και μικρασιατικών παράλιων, η οποία αποτέλεσε μία από τις σοβαρότερες ναυτικές καταστροφές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Οι αδερφοί εγκαταστάθηκαν στο λιμάνι της Νάουσας, στην Πάρο, όπου έμειναν άπρακτοι έως την υπογραφή της ειρηνευτικής συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774), η οποία αποκαθιστούσε την ειρήνη στο Αιγαίο, ευνοώντας ωστόσο τα ρωσικά επεκτατικά σχέδια.
4. Το 1771 έγινε άλλη μια προσπάθεια στην Κρήτη με αρχηγό τον Ιωάννη Βλάχο ή Δασκαλογιάννη, εύπορο πλοιοκτήτη Σφακιανό. Έμεινε περισσότερο γνωστός στην ιστορία με το προσωνύμιο «Δασκαλογιάννης» λόγω του ότι επειδή ήταν πολύ μορφωμένος, τον αποκαλούσαν «δάσκαλο».
Ο Δασκαλογιάννης περιμένοντας μάταια Ρωσική βοήθεια ξεσήκωσε 1.300 συντοπίτες του σε πρόωρη επανάσταση ενάντια στους Τούρκους το 1771 η οποία καταπνίγηκε γρήγορα από 40.000 στρατό, που λεηλάτησε μετά τα Σφακιά. Οι Τούρκοι μαζεύτηκαν χαμηλά και στρατοπέδευσαν στο Φραγκοκάστελο, όπου υπάρχει νερό, γιατί οι Σφακιανοί δηλητηρίασαν όλα τα πηγάδια της περιοχής. Και από κει με επιδρομές και ενέδρες προσπαθούσαν να συλλάβουν τον Δασκαλογιάννη, που τελικά παραδόθηκε μόνος του στους Τούρκους που για παραδειγματισμό τον έγδαραν ζωντανό.
Ιωάννης Βλάχος ή Δασκαλογιάννης
Φραγκοκάστελο
5. Λίγο αργότερα, το 1788 και με αρχηγό τον Λάμπρο Κατσώνη, Έλληνα αξιωματικό του Ρωσικού στρατού, ξεκίνησε ένα νέο επαναστατικό κίνημα. Ο Κατσώνης με το μικρό του στόλο κατάφερε να κυριαρχήσει στο Αιγαίο και να τρομοκρατήσει τους Τούρκους. Με τη συνθήκη όμως Ρωσίας και Τουρκίας ο Κατσώνης εγκαταλείφθηκε από τη Ρωσία και ο στόλος του καταστράφηκε από τον τουρκικό στόλο στην περιοχή της Άνδρου. Από τότε βγήκε και η έκφραση: "Αν σ΄αρέσει μπάρμπα - Λάμπρο ξαναπέρνα από την Άνδρο".
Ο Λάμπρος Κατσώνης κατάφερε να διαφύγει και να εγκατασταθεί μόνιμα στην Αγία Πετρούπολη με την οικογένειά του.
Λάμπρος Κατσώνης
6. Επαναστατική κίνηση έγινε το 1808, στην Ήπειρο, εναντίον του Αλή πασά. Η επανάσταση έγινε με αρχηγό τον παπα-Ευθύμιο Βλαχάβα, είχε όμως το ίδιο αποτέλεσμα με όλες τις προηγούμενες και ο παπα - Θύμιος Βλαχάβας είχε επίσης το ίδιο μαρτυρικό τέλος με όλους αυτούς που τόλμησαν να τα βάλουν με την πανίσχυρη Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Προτομή του Ευθύμιου Βλαχάβα στην Καλαμπάκα.
Κάνοντας κλικ εδώ μπορείτε να δείτε σε κλασικά εικονογραφημένα την ιστορία του Βλαχάβα.
